جایگاه واقعی نمک

امروزه مردم نمک را به‌عنوان مکمّل و طعم‌دهنده‌ی غذا می‌شناسند؛ امّا در طبّ اسلامی ـ ایرانی، برای آن ارزش دارویی و غذایی قائل بودند.

امام صاق عیله‌السلام می‌فرماید: در نمک دارویی وجود دارد که درمان 70 نوع درد و بیماری‌ست. اگر مردم بدانند که در نمک چه خاصیتی وجود دارد، خود را درمان نمی‌کردند، مگر با نمک.

از روایات و سخنان حکما استفاده می‌شود که نمک داروی درمان است؛ و ما را تشویق به خوردن نمک می‌کنند. از طرفی دیگر، اطبّای طبّ کلاسیک و امروزی ما را از خوردن آن نهی می‌کنند و نمک را زهر و سمّ کشنده معرفی می‌کنند.

باید نمک بخوریم یا نخوریم؟

هر نمکی که به‌صورت سنّتی تهیّه و تصفیه شود، خوب است؛ امّا نمک سالم باید حاوی یُد باشد که به دو شکل می‌تواند وجود داشته باشد: یدور و یدات.

بیش‌تر کشورها از یدات استفاده می‌کنند. واحد اندازه‌گیری یُد PPM است. به‌ترین دوز یا مقدار آن، زمانی است که کم‌تر از 2 واحد PPM باشد. در حال حاضر، دو نمک در بازار موجود است: یکی نمک‌هایی که از راه شیمیای یددار شده‌اند؛ و دیگری نمک طعام دریاچه، کوه و… که به‌صورت طبیعی، یُد در ترکیب آن‌ها وجود دارد.

یُد طبیعی، محیط را آلوده نمی‌کند؛ و اگر بدن به‌آن نیاز نداشته باشد، به‌راحتی از بدن دفع می‌کند؛ در نتیجه کسانی که یُد زیادی دارند و نیاز به یُد ندارند می‌توانند به‌راحتی از آن استفاده کنند؛ زیرا بدن آن را دفع می‌کند. ولی نمک‌های که به‌صورت صنعتی یُددار می‌شوند، به‌سختی در آب حل می‌شود که نشان‌دهنده‌ی ناخالصی شدید آن‌ها است و یُد درون آن‌ها یک نواخت نیست که موضوع خطرناکی است. ضمن آن‌که مقدار یُد شیمیایی موجود در آن‌ها به‌جای حداکثر 2.4 PPM، 6.37-6.43 PPM است.

کلسیم موجود در نمک دریا بازار نیز حدود 36, 144 PPM است؛ و در برخی موارد، به‌طور غیرقابل‌باوری حدود 879 PPM؛ و آهن موجود در نمک طعام 2/1 واحد؛ و در نمک‌های تصفیه شده، صفر است.

منیزیم که یک عنصر اساسی در بدن است و کمبود آن موجب بیماری‌هایی هم‌چون آسم، بی‌اشتهای، برخی از سردردهای میگرنی، کندی رشد، تغییرات نوارقلب، تشنّج، ضعف عضلات، افسردگی، رعشه، سفت‌شدن ماهیچه‌ها و… می‌شود؛ در نمک دریا، به‌میزان 484 واحد PPM وجود دارد.

منگنز موجود در نمک طعام نیز، 22/1 واحد PPM است؛ و در نمک تصفیه شده، صفر است.

کدام نمک مورد تایید پیشوایان دینی است؟

حضرت علی علیه‌السلام می‌فرماید: اگر در سر سفره‌ای، نمک طعام نباشد؛ ملائکه حاضر نمی‌شوند؛ صحت بدن وجود ندارد؛ و سفره، برکت نخواهد داشت.

کلینی از پیامبر صلّی‌اللّه‌علیه چنین روایت می‌کند: یا علی، غذایت را با نمک شروع کن و با نمک ختم کن. کسی که این کار را بکند، از 72 نوع از انواع بلا، از جمله: جذام، پیسی، و جنون، معاف می‌شود.

منظور روایات و سخن حکما، نمک طبیعی بوده، نه نمک موجود در بازار که تصفیه، و یُد شیمیای به‌آن افزوده می‌شود؛ و این نمک موجود، سمّی بیش نیست. پس بر هر انسان سالم و عاقلی لازم است که از این نمک پرهیز کند؛ و نمک دریا، دریاچه و کوه استفاده کنید.

منبع:

برگرفته شده از کتاب اصول و مبانی آشپزی ایرانی – اسلامی/ تالیف دکتر چمن آرا